03-25-2012، 10:55 AM
![[عکس: c42c3366cf4f44cb723108c37f65a1b6.jpg&w=250]](http://www.aftabir.com/thumb?src=/articles/health_therapy/medical_science/images/c42c3366cf4f44cb723108c37f65a1b6.jpg&w=250)
احتمالا شما هم افرادی را دیده اید که با ارتودنسی دندان هایشان مرتب نمی شود و نیاز دارند که فک شان را هم جراحی کنند تا صورت شان زیبا شود...
احتمالا شما هم افرادی را دیده اید که با ارتودنسی دندان هایشان مرتب نمی شود و نیاز دارند که فک شان را هم جراحی کنند تا صورت شان زیبا شود...
در این جراحی ها موقعیت فک ها نسبت به هم جابه جا می شود و این جراحی، جراحی سنگینی هم به شمار می آید. با دکتر کمال قرنی زاده، متخصص جراحی دهان، فک و صورت و استادیار بخش جراحی درمان و فک صورت دانشگاه آزاد اسلامی در این باره به گفت وگو نشسته ایم.
▪ آقای دکتر! چرا گاهی برخی از متخصصان ارتودنسی به بیماران توصیه می کنند که قبل یا بعد از درمان ارتودنسی، پیش جراح فک بروند و فک شان را جراحی کنند؟
جراحی ارتوگناتیک قسمتی از جراحی فک و صورت است که به درمان ناهنجاری های فکی ـ دندانی که موجبات اختلال در جفت گیری دندان ها تکلم، زیبایی صورت می شود، می پردازد. این رشته در اکثر موارد نیازمند همکاری تنگاتنگ با ارتودنسی است. این اختلال ها در ابعاد مختلف قدامی ـ خلفی، عمودی، عرضی و ترکیبی از این ابعاد اتفاق می افتد که به ناهنجاری هایی مانند کوچکی فک، کوچکی چانه، ناقرینگی فک، صورت کشیده، و... می شود.
▪ علت این ناهنجاری ها چیست؟
علت های مختلفی برای این ناهنجاری ها وجود دارد؛ ژنتیک، ناهنجاری های مادرزادی، اختلال های تکاملی، بیماری های مختلف، تروما و تومورها می توانند از علل ناهنجاری های فکی باشند. امروزه وجود ازدواج بین نژادهای مختلف باعث افزایش ناهماهنگی های فکی شده است. فرزندان ممکن است از یک والد یک فک و از والد دیگر فک دیگر یا سایز دندان ها را از یک والد و فکین را از والد دیگر به ارث ببرند، بنابراین عدم همخوانی سایزها می تواند به صورت ژنتیکی، عامل بسیاری از ناهنجاری ها باشد. این ناهنجاری ها که به صورت های مختلف تقسیم بندی می شوند می توانند در محدوده تنوع بشری باشند اما در صورت شدت باعث ایجاد اختلال در زیبایی، جویدن، تکلم و استعداد به اختلال های مفصل فکی را باعث می شوند.
▪ به طور کلی آدم ها چند نوع جفت گیری فکی دارند و چه کسانی از نظر پزشکی، در این خصوص، طبیعی تلقی می شوند؟
یک تقسیم بندی رایج در این زمینه براساس وضعیت رویش اولین مولرهای دائمی در سنین ۶ تا ۷ سالگی است. در صورتی که دندان آسیای اول پایین یک مقدار جلوتر از آسیای اول فک بالا باشد، در اصطلاح در گروه یک ناهنجاری فکی قرار می گیرد و اگر بیش از یک مقدار کم جلوتر باشد در گروه ۳ و اگر عقب تر باشد در گروه ۲ قرار می گیرد. این یک شاخص بررسی وضعیت فکین نسبت به همدیگر است ولی باید توجه کرد در بزرگسالان روی این رابطه همیشه نمی توان تکیه کرد.
▪ کشیدن زودهنگام دندان و پوسیدگی هم می تواند روی این رابطه اثر بگذارد؟
عواملی مانند کشیدن زودهنگام دندان های شیری، پوسیدگی و کشیدن دندان های دائمی روی این رابطه تاثیر می گذارد ولی می توان روی رابطه نیش ها و قدامی ها نسبت به هم که تحت عنوان اورجت و اوربایت است، تکیه کرد. اورجت طبیعی یعنی اینکه دندان های قدامی فک فوقانی به اندازه ۱ تا ۲ میلی متر قدامی تر از دندا ن های قدامی فک پایین قرار گرفته باشند و اوربایت یعنی ۱ تا ۲ میلی متر روی دندان های قدامی پایین را پوشانیده باشد. در اورجت معکوس دندان های قدامی پایین جلوتر از دندان های قدامی فک بالا هستند که نشانگر رابطه بین فکی گروه ۳ است و در افزایش اورجت نشانگر ناهنجاری گروه ۲ است. در صورتی که دندان های فکین به هم نرسند به عنوان بایت باز و در صورتی که بیش از ۲ میلی متر همدیگر را پوشانیده باشند (عمودی) به عنوان بایت عمیق خوانده می شود. از ناهنجاری های مادرزادی شکاف لب و کام از علل عمده اختلال های رشدی فکی هستند. اسکار ناشی از زود بسته شدن درزهای کام روی رشد نرمال ماگزیلا اثر گذاشته و منجر به تنگی قوس فک و نبود رشد قدامی ماگزیلا می شود.
▪ این بیماران را چگونه باید درمان کرد؟
این بیماران نیازمند اعمال جراحی ای هستند که از کودکی تا بزرگسالی انجام می شود و به هماهنگی تیمی میان جراح فک و صورت، متخصص ارتودنسی و دیگر تخصص های مرتبط گفتاردرمانی نیاز دارد. وظیفه متخصص ارتودنسی رفع نامنظمی دندان ها و بزرگ کردن قطعات فکی جدا از هم، بستن شکاف استخوان فک و پیوند استخوان و پس از آن آماده سازی بیمار برای جراحی ارتوسرجری در بزرگسالی است. نقش ارتودنسی در ارتوسرجری با ارتودنسی معمولی تفاوت دارد. ارتودنسی تنها در پی ایجاد قوس های دندانی عاری از شلوغی، ایجاد اورجت و اوربایت نرمال است. در حالی که در ارتوسرجری، متخصص ارتودنسی در پی ایجاد قوس های دندانی مرتب، ایجاد زاویه صحیح دندان های روی اسکلت هر فک به صورت جداست و درنهایت با هماهنگ کردن قوس های دندانی، جابه جایی فکین را در جراحی امکان پذیر می کند.
در ناهنجاری اسکلتی گروه ۲ و ۳ عضلات اطراف دهان و لب ها و زبان در پی تصحیح ناهنجاری با کاهش اختلاف اورجت هستند یعنی جبران دندانی و استخوانی صورت می گیرد. در گروه ۳ دندان های قدام فک پایین به سمت زبان متمایل می شوند و دندان های قدام فک بالا به سمت لب متمایل و به این شکل از میزان اختلاف قدامی ـ خلفی فکین کاسته می شود. متخصص ارتودنسی در ارتوسرجری با حذف این جبران ها رابطه واقعی فک ها را نسبت به هم مشخص می کند که پس از قطع استخوان فکین این رابطه تصحیح و الکوژن اسکلتی مطلوب برای بیمار درست می شود.
▪ می توانید کمی درباره این جراحی توضیح دهید؟
بله؛ در ارتوسرجری، متخصص ارتودنسی به تصحیح ناهنجاری ها جوانان و هنگام اتمام سن رشد فیریولوژیک بین ۱۶ تا ۱۸ سالگی در پسران و ۱۴ تا ۱۷ سالگی در دختران می پردازد در حالی که درمان ارتودنسی تنها معمولا در سنین نوجوانی و قبل از ختم رشد فیزیولوژیک صورت انجام می شود حتی متخصص در سنین رشد به صورت محدود می تواند روی رشد استخوانی فکین تاثیر بگذارد و به طور محدود استخوان فک را جابه جا کند و می تواند روی اسکلت تاثیر بسزایی داشته باشد. ولی پس از پایان سن رشد، ناهنجاری ها نیازمند جراحی ارتوسرجری است. معمولا در تنگی کام قبل از اتمام رشد، متخصص می تواند عرض قوس فکی فوقانی را افزایش دهد. اما پس از سن رشد همین عمل با ترکیبی از جراحی و ارتودنسی انجام می پذیرد. درمان ارتودنسی نه تنها باعث ردیف کردن قوس دندانی می شود بلکه با ایجاد ارتباط واقعی فکین نسبت به هم امکان حرکات قطعات استخوان را به اندازه مناسب فراهم می کند و درنهایت موجب زیبایی بیشتر، پایداری بیشتر نتیجه جراحی، جویدن بهتر و تکلم گویاتر می شود.
روزنامه سلامت ( www.salamat.ir )