[Amin_Mansouri]

سیارات منظومه شمسی و قمرهایشان با وجود اکتشافات فراوانی که تا الان صورت گرفته است همچنان ناشناخته باقی مانده اند. بعضی از این قمرها آنچنان برای دانشمندان جذاب هستند که ممکن است به آن ها برای تحقق رویای مهاجرت از زمین کمک کنند. تیتان، قمر سیاره زحل یکی از این اقمار شگفت انگیز است.


اقیانوسی در یک قمر

یكی از داستان‌های جالب ای كیو سان كه چندین بار آن را تجربه كرده‌اید، مربوط به مسابقه‌ای بود كه در آن ای كیو سان باید در مسابقه‌ی "تخم مرغ چرخاندن" شركت می‌كرد. قابل پیش‌بینی بود كه دانشمند كوچك داستان ما، برنده‌ی مسابقه می‌شد. او بر خلاف دیگران، تخم مرغ‌هایش را پخت و همین باعث شد كه آن‌ها بسیار بیشتر از تخم‌مرغ‌های خام رقبا بچرخند.

پختن كه نه، اما سفت شدن یا "جامد بودن" یك جسم باعث تفاوتی چشمگیر در چرخشش به دور خود و حتا به دور جرم دیگری در مدار می‌شود.حالا اگر شما ستاره‌شناس باشید و داستان ای كیو سان را دیده باشید (یا از فیزیك این داستان آگاه باشید) به راحتی می‌توانید تشخیص دهید كه فلان جرمی كه در حال چرخش است، مایع است یا جامد. درست‌تر بگوییم: آیا درون این جرم یا بخش بزرگی از درون آن مایع است یا خیر.

این همان ماجرایی است كه دانشمندان رصدخانه‌ی سلطنتی بلژیك آن را خلق كرده‌اند: آن‌ها با كمك داده‌های فضاپیمای كاسینی گردش تیتان، بزرگترین ماه سیاره كیوان (زحل) به دور خود و سیاره‌ی مادر را زیر نظر گرفتند و متوجه اینرسی چرخشی غیر عادی آن شدند: مقاومتش در برابر تغییر حرکت که به جرم زاویه‌ای مشهور است.

به صورت کلی، تیتان به گونه‌ای رفتار می‌کند که نشان دهنده‌ی یک جرم جامد، با چگالی و جرمی که پیش از این اندازه‌گیری شده بود، نیست. علاوه بر این حرکتش - هم گردش به دور خودش و هم به دور سیاره مادر - نشان می‌دهد تیتان یک جرم به طور کامل جامد نیست.

بر مبنای محاسبه‌های ریاضی، تییتان به خوبی می‌تواند پر از مایع باشد. یا دستکم در ژرفای قابل توجهی نسبت به سطح، لایه‌ای مایع داشته باشد.

اما چیزی که بیشتر گمان می‌رود، اقیانوسی زیر پوستی است که به احتمال زیاد مملو از متان مایع باشد. چنین گمانی، پاسخ خوبی به این پرسش می‌دهد که تیتان این همه متان را از کجا آورده است؟

متان - که به گاز طبیعی هم مشهور است - ترکیبی است که به سرعت در نور خورشید تجزیه می‌شود. در واقع، هاله‌ی آبی رنگی که دورتادور تیتان را مثل یک روح در بر گرفته، همین متان تجزیه شده است.

اما چیزی که تردیدی در آن نیست، این است که آنجا، در دوردست بسیار سرد منظومه‌ی خورشیدی، مساله‌ای وجود دارد که هنوز ارزش بسیاری برای کاوش کردن و کشف کردن دارد

پس اگر این همان ماده‌ای است که به صورت قطره‌های بسیار بزرگ و بسیار سرد باران بر سطح می‌بارد و رودخانه‌ها و دریاچه‌ها را پر می‌کند و در همان حال با نور فرابنفش خورشید تجزیه می‌شود، چطور می‌تواند کل ماه را در بر بگیرد؟ تیتان، ماه بسیار بزرگی است؛ به یاد داشته باشید که با 5150 کیلومتر قطر، بیش از یک سوم زمین است. به نظر می‌رسد باید جایی باشد که این همه متان از آن بیایند و یک اقیانوس مخفی پاسخ خوبی برای این پرسش است.

بدیهی است که برای پاسخ به چنین مساله‌ای به داده‌های بیشتر و کاوش‌های گسترده‌تری نیاز است. هنوز احتمال‌های زیاد دیگری می‌تواند پاسخگوی بی‌نظمی در گردش تیتان باشد. شاید عبور یک دنباله‌دار یا جسم بزرگی شبیه به آن از نزدیکی این ماه، باعث چنین تغییری شده است. شاید نیروهای خارجی دیگری بر روی‌اش اثر گذاشته باشند.

اما چیزی که تردیدی در آن نیست، این است که آنجا، در دوردست بسیار سرد منظومه‌ی خورشیدی، مساله‌ای وجود دارد که هنوز ارزش بسیاری برای کاوش کردن و کشف کردن دار